Çocuğunuzu cins*l saldırıdan iç çamaşırı kuralıyla koruyun!

Çocuğunuzu cinsel saldırıdan ‘iç çamaşırı kuralı’yla koruyun!

Türkiye çocuklara yönelik cinsel saldırı vakalarıyla çalkalanıyor. İstatistikler ise korkutucu. Avrupa Konseyi verilerine göre her 5 çocuktan 1’i cinsel şiddet ve tacize maruz kalıyor. Peki çocuklarımızı cinsel istismardan nasıl koruruz? Bunun basit ama etkili bir yolu var.

‘İç Çamaşırı Kuralı’ nedir?

Gazeteci ve Çocuk Gelişimci Deniz Temur, İç Çamaşırı Kuralı ile çocukları cinsel saldırı ve istismardan korumanın yollarını anlattı. İç Çamaşırı Kuralı’nın 3-7 erken çocukluk döneminde çocukların özel bölgelerini öğrenip, korumalarını amaçlayan bir uygulama olduğunu söyleyen Temur, “İç Çamaşırı Kuralı, cinsel istismara karşı basit ama etkili bir yöntemdir. Amaç, çocuğun iç çamaşırı ve çamaşırının içine kimsenin dokunmasına izin vermemesi öğrenmesidir. Bir diğer amaç da çocuğa diğer bireylerin özel bölgelerine dokunmaması gerektiğini öğretmektir” dedi.

Çocukların İç Çamaşırı Kuralı’nı öğrenmesi için ailerin çocuklarına yaklaşımlarında dikkatli olması gerektiğinin de altını çizen Temur, şunları kaydetti:

Öncelikle aileler ‘ki buna anne ve babalar da dahil’ çocukları istemiyorsa onlara dokunmamalıdırlar. Zorla öpme, sıkıştırarak sevme, özel bölgeler üzerinden şaka yapmak çocuğun yabancı kişilerin istismarını da şaka olarak algılamasına ve tepki vermemesine neden olur.

Bir diğer nokta ise, aileler çocukların cinsel organlarından mutlaka ‘gerçek’ isimleriyle söz etmelidirler. ‘Çocuktur anlamaz’ diyerek komik isimler kullanılmamalıdır. Unutulmamalıdır ki, cinsel organlara verilen komik isimler çocuk istismarcılarının da sıklıkla kullandığı bir yöntemdir.

Çocuklarınız cinsellikten, cinsel organlarından bahsettiklerinde onları ‘ayıp, günah’ diyerek susturmayın. Cinsel istismarı önlemenin en etkili yolu çocuk ve ebeveynler arasındaki güçlü ‘güven bağı’dır. Kendisine yönelik rahatsız edici davranışı ailesine anlatabilen çocukların istimardan korunma şansları çok daha yüksektir. Ayrıca ebeveynler, istismarcıların çocukları ‘seni ailene söylerim’ diyerek tehdit ettikleri hatırlamalıdırlar.

İç Çamaşırı Kuralı’nı uygularken ‘kız çocuk-erkek çocuk’ ayrımı yapmayın. Kız çocuklarının cinsel istismara maruz kalma oranı yüzde 65 iken, erkek çocuklarının cinsel istismara maruz kalma oranı yüzde 48’dir. Her iki cins içinde kurallar aynı olmalıdır.

Her akraba güvenli değildir

“Her akraba güvenli değildir” diyen Temur, “İstismar vakalarının çoğunda fail aileden yada çok yakın çevreden biridir. Bu nedenle anne ve babalar, mutlaka akrabalarının çocuklarına olan yaklaşımını ve çocukların akrabalara karşı davranışlarını izlemelidirler. Ebeveynler çocuklarını tedirgin etmeden, ‘kendisine sık sık hediye alan’, ‘sır saklamasını isteyen’, ‘fiziksel şaka ve istenmeyen davranışta bulunan’ yakınlar konusunda konuşmayı aile içinde bir kural haline gelmelidir.

Güvenli birey ağınız olsun!

Anne ve babalar, çocuklarını kendileri dışında güvenebileceği kişiler konusunda bilgilendirmeli ve ‘güvenli birey ağı’ oluşturulmalıdır. Aile bireyleri dışında seçilen ‘güvenli birey ağı’ndan çocuğun ihtiyaç duyduğunda istediği kişiyi seçebileceği ve sıkıntılarını anlatabileceği öğretilmelidir” diye konuştu.

Yabancılarla ilişki

Temur, ailelerin yabancılarla ilişkiler konusunda da çocukların sınırlar çizmesine yardımcı olması gerektiğinin altını çizdi.

“Asla bir yabancının arabasına binme! Tanımadığın kişilerden asla hediye alma! uyarılarının çocuklar tarafından benimsenmesi sağlanmalıdır.”

İç Çamaşırı Kuralı, Avrupa Konseyi’nin çocuklara karşı cinsel şiddeti önlemeyi hedefleyen ‘Beşte Bir’ kampanyasının bir parçası.

Yaklaşık her beş çocuktan biri cinsel şiddete maruz kalıyor; buna cinsel istismar da dahil.

İç Çamaşırı Kuralı’yla çocuğunuzun böyle bir durumla karşılaşmasını önleyebilirsiniz. İşte kurallar:

İç çamaşırı kuralını nasıl öğretmeli?

İç Çamaşırı Kuralı, anne-baba ve bakıcıların çocuklarıyla diyalog kurmalarına yardımcı olmak amacıyla oluşturulmuştur. Bu kural, cinsel istismarını önlemeye yönelik çok etkili bir araçtır.

İç Çamaşırı Kuralı’nın 5 önemli öğretisi vardır.

1. Vücudunuz size aittir

Çocuklara vücutlarının kendilerine ait olduğu ve hiç kimsenin, kendi izinleri olmadan, vücutlarına dokunamayacağı öğretilmelidir. Ebeveynlerin, cinsellik ve «vücudun özel kısımları» hakkında, cinsel organların ve vücudun diğer kısımlarının gerçek adlarını kullanarak çocukla erken yaşta kuracakları iletişim, çocukların neye izin vermemeleri gerektiğini anlamalarına yardımcı olacaktır. Çocukların, sevdikleri bir insandan gelse bile, bir öpücüğü veya bedensel teması reddetme hakları vardır. Çocuklara, uygunsuz bedensel temasa karşı derhal ve kesin bir biçimde “Hayır” demeleri, güvenli olmayan durumlardan kaçınmaları ve bunu güvendikleri bir yetişkine anlatmaları öğretilmelidir. Çocuklara, birileri bu konuyu ciddiye alıncaya kadar ısrar etmeleri gerektiğinin vurgulanması önemlidir.

Kitapta ‘El’, daima Kiko’ya dokunmadan önce ondan izin istemektedir. Kiko da ‘El’ e izin vermektedir; fakat ‘El’ Kiko’ya iç çamaşırından dokunmak istediğinde Kiko “Hayır!” der. Anne-baba ve bakıcılar, bu sahneyi kullanarak çocuklarına her an “Hayır” diyebileceklerini anlatabilirler.

2. İyi bedensel temas – kötü bedensel temas

Çocuklar, uygun ve uygunsuz bedensel temasın farkını her zaman ayırd edemeyebilirler. Bu sebeple, çocuğa, bir başkasının onun vücudunun özel kısımlarına bakmasının veya dokunmasının ya da bunu istemesinin doğru olmadığını söyleyin. İç Çamaşırı Kuralı, çocuklara çok açık, anlaşılır ve hatırlanması kolay bir sınırı öğrenmelerinde yardımcı olur; bu sınır iç çamaşırıdır. Bu kural aynı zamanda yetişkinlerin çocuklarla bu konuda bir diyalog kurmalarına da yardımcı olur. Karşılaştıkları davranışın kabul edilebilir bir davranış olduğundan emin olmadıklarında, çocukların mutlaka güvendikleri bir büyükten yardım istemeleri gerektiğini anlamaları için elinizden geleni yapın.

Kiko, kitapta, kendisine iç çamaşırından dokunulmasını reddediyor. Anne-babalar, çocuklarına, bazı büyüklerin (doktorlar, bakıcılar, anne ve babalar gibi) çocuklara dokunmak zorunda kalabileceğini, ancak en ufak bir rahatsızlık hissettiklerinde “Hayır” demeleri gerektiğini açıklamalı ve onları gerektiğinde “Hayır” demeye teşvik etmelidir.

3. İyi sırlar – kötü sırlar

Gizlilik, cinsel istismar yapan kişilerin en sık başvurdukları taktiklerden biridir. İşte tam bu sebeple, çocuklara iyi sırla kötü sır arasındaki farkın anlatılarak bir güven ortamının yaratılması önemlidir. Çocukları endişelendiren, rahatsız eden, onları ürküten ya da üzen tüm sırlar kötü sırdır ve saklanmamalıdır; tam tersi güvenilir bir yetişkine (anne-babaya, öğretmene, polise, doktora) anlatılmalıdır. Kitapta ‘El’, Kiko’yu, biri ona uygunsuz bir biçimde dokunmak isterse bu davranışa karşı sesini yükseltmeye teşvik etmektedir.

Bu sahne, kötü sırla (çocuğu üzen ve endişelendiren birşey) iyi sır (örneğin bir sürpriz doğum günü partisi gibi) arasındaki farkı çocuğa anlatırken kullanılabilir. Anne ve babalar, çocuğu, kötü sırları kendileriyle paylaşması için teşvik etmelidir.

4. Önleme ve koruma yetişkinlerin sorumluluğundadır

Çocuklar istismara uğradıklarında utanç, suçluluk ve korku duygularını yaşarlar. Büyükler, cinsellik etrafında bir tabu oluşturmaktan kaçınmalı ve çocukların üzüldükleri, endişe duydukları ve kederli oldukları anlarda hangi büyüğe başvurabileceklerini bilmelerini sağlamalıdır. Çocuklar birşeylerin doğru olmadığını hissedebilirler. Büyükler her zaman çocukların duygu ve davranışlarına duyarlı ve açık olmalıdır. Çocuğun bir başka yetişkinle veya bir başka çocukla temas kurmayı reddetmesinin pek çok nedeni olabilir. Buna saygı gösterilmelidir. Çocuklar daima anne ve babalarıyla bu konuda konuşabileceklerini hissetmelidir.

Kitaptaki ‘El’, Kiko’nun dostudur. Yetişkinler, çocuklara günlük yaşamlarında destek olmak için vardır. Cinsel şiddetin önlenmesi öncelikle yetişkinlerin sorumluluğundadır ve yetişkinler bu konudaki sorumluluğu çocuğa yüklemekten kaçınmalıdır.

5. İç Çamaşırı Kuralı’yla birlikte ele alınacak diğer faydalı ipuçları

Haber verme ve açıklama

Çocuklara, kendileri için bir güvenlik ağı oluşturacak büyüklerin kimlerden oluşabileceği hakkında bilgi verilmelidir. Çocuklar, bu ağ içinden güvendikleri, kendilerini dinlemeye ve yardım etmeye hazır yetişkinleri seçmeye teşvik edilmelidir. Güvenlik ağından sadece bir kişi çocukla birlikte yaşayan biri olmalı, diğer kişi ise en yakın aile fertlerinin dışında biri olmalıdır. Çocuklar böyle bir güvenilir ağdan nasıl yardım isteyeceklerinin bilincinde olmalıdır.

Olayın bilinen failleri

Çoğu vakada, olayın faili çocuğun tanıdığı bir kimsedir. Küçük çocukların, kendilerini tanıyan bir kişi tarafından istismar edildiklerini anlamaları özellikle zordur. İstismarcıların çocuğun güvenini kazanmak için uyguladıkları hazırlama sürecini asla aklınızdan çıkarmayın. Çocukların, onlara hediyeler veren, onlardan bazı konuları sır olarak saklamalarını isteyen veya onlarla yalnız başına vakit geçirmek isteyen kişilerle ilgili ebeveynlerini bilgilendirmeleri, evde bir kural haline gelmelidir.

Bilinmeyen failler

Bazı durumlarda fail bir yabancıdır. Çocuğunuza yabancılarla temasla ilgili basit kuralları öğretin: “asla bir yabancının arabasına binme!”, “asla bir yabancıdan hediye kabul etme!”.

Yardım sağlama

Çocuklar, kendilerine yardımcı olabilecek meslek sahibi insanların (öğretmenler, sosyal hizmet görevlileri, ombudsmanlar, doktorlar, okul psikologları, polis görevlileri) ve yardım alabilecekleri telefon numaralarının var olduğunu bilmelidir.

Neden iç çamaşırı kuralı diye bir kural var?

Her beş çocuktan biri cinsel istismar ve şiddetin bir türüne maruz kalmaktadır. Bu durum, her yaştan, her renkten, her sosyal sınıftan ve her dinden çocuğun başına gelmektedir. Olayın faili, çoğu kez çocuğun tanıdığı ve güvendiği bir kişidir; bazen de bir başka çocuktur.

Bu durumun çocuğunuzun başına gelmesini engelleyebilirsiniz.

Çocuklarla iyi iletişim cinsel istismarı engellemenin anahtarıdır. İyi bir iletişim, açık olmayı; kararlılıkla hareket etmeyi; dürüst, dostça ve aşağılamayan bir atmosfer yaratmayı gerektirir.

İç Çamaşırı Kuralı size çocuğunuzla iletişim kurmada yardımcı olabilir

Çocuğa her yaşta İç Çamaşırı Kuralı öğretilebilir, çünkü her yaştan çocuk istismara maruz kalabilir.

Bu konuyu çocuğunuzla konuşmaktan rahatsızlık duyuyorsanız, lütfen şunu aklınızdan çıkarmayın; bir yetişkinin bu konu hakkında konuşması, bir çocuğun aynı konu hakkında konuşmasından muhtemelen çok daha güçtür.

Çocuğunuzun tacize uğradığından şüphelenirseniz ne yapmalısınız?

Çocuğunuzun cinsel istismara uğradığından şüpheleniyorsanız, öncelikle çocuğunuza kızmamanız çok önemlidir. Çocuğunuza, yanlış bir şey yaptığı duygusunu sakın yaşatmayın.

Çocuğunuzu sorguya çekmeyin.

Ne olduğunu, ne zaman ve kiminle olduğunu sorabilirsiniz, ama bu olayın neden olduğunu sormayın.

Çocuğunuzun önünde üzüldüğünüzü belli etmemeye çalışın.

Çocuklar bu durumda kolaylıkla kendilerini suçlu hissedebilir ve bilgi vermekten kaçınabilirler. Az veya muğlak bilgilere dayanarak sonuç çıkarmaya çalışmayın.

Çocuğunuzu bu konuda bir şeyler yapacağınıza dair telkin edin ve yardımcı olabilecek kimselerle, örneğin bir psikolog, çocuk gelişimi uzmanı, sosyal yardım görevlisi veya polisle temasa geçin.

Türkiye’de cinsel şiddete maruz kalan çocuklara yardım için özel telefon hatları oluşturulmuş ve merkezler kurulmuştur. Bir çocuğun cinsel şiddet mağduru olma olasılığı varsa, size yol gösterebilecek olan bu merkezler ve telefon hatlarıyla temas kurmalısınız. (YY)